Vluchtelingen, asielzoekers en migranten - wat zijn de verschillen?

Twee weken geleden was het  Wereldvluchtelingendag, een belangrijke dag om bij stil te staan. Waarom eigenlijk? Nou, dat willen we je graag vertellen: 

Volgens de statistieken zoals op 20 juni door de VN-Vluchtelingenorganisatie (UNHCR) gepubliceerd, zijn er 70,8 miljoen gedwongen ontheemde mensen, waarvan de meesten op de vlucht zijn voor oorlog, geweld of vervolging. 

70 Miljoen mensen klinkt als een groot aantal. Het is meer dan de bevolking van Frankrijk of het Verenigd Koninkrijk.  Stel je voor dat heel het Verenigd Koninkrijk wordt uitgezet. Dat is toch bijna niet voor te stellen?

En dat is ook gelijk waar het knelt: grote getallen - zoals 70 miljoen - kunnen helpen om de urgentie van een probleem duidelijk te maken. Maar tegelijkertijd kan zo een getal overweldigen terwijl mensen eigenlijk nooit zouden mogen veranderen in statistieken.

Daarom ontleden we hier een aantal begrippen en waar ze vandaan komen in bitesize chunks - niet omdat er een groep  ‘goed’ of ‘fout’ is, maar wel omdat bij elk begrip weer regels en afspraken horen die grote gevolgen kunnen hebben voor iemand’s leven en toekomst. Best belangrijk dus. Ready? Daar gaan we! 

Wie is een migrant?

Het is eigenlijk heel simpel: migranten zijn mensen die zich van één plek op de wereld naar een andere plek verplaatsen. Dit is niets nieuws, dit bestaat zo lang als de mensheid zelf. Het vertelt niet het volledige verhaal over hoe en waarom mensen gaan en daarmee mogelijk ook op een andere plek hun leven opnieuw beginnen. De redenen verschillen van een studie in het buitenland tot het verlaten van een gebroken economisch systeem in het thuisland.

Wie is een asielzoeker?

Een asielzoeker verlaat diens land uit angst voor vervolging, oorlog of geweld en heeft een aanvraag ingediend voor internationale bescherming. Mensen die asiel aanvragen ervaren mogelijk gerichte bedreiging vanwege hun ras, religie, nationaliteit, politieke overtuiging of zijn niet in staat om terug te keren vanwege een gewapend conflict. De term ‘’asielzoeker’’ geldt alleen voor mensen die een aanvraag hebben ingediend voor bescherming in het buitenland onder het 1951 Vluchtelingenverdrag, maar nog steeds wel in afwachting zijn op het starten van hun asielprocedure om daarmee een vluchtelingenstatus te krijgen.

Dus: ieder mens die vlucht is bij startpunt een asielzoeker, maar niet iedere asielzoeker zal officieel erkend worden als vluchteling of zal de bescherming krijgen die wordt toegekend onder een vluchtelingenstatus, wanneer hun aanvraag door een land is geweigerd. Momenteel zijn er rond de 3,5 miljoen mensen die asiel hebben aangevraagd en in afwachting zijn van het succes van hun asielproces.

Wie is een vluchteling?

De UNHCR (VN Vluchtelingenorganisatie) definieert vluchtelingen als ‘personen die op de vlucht zijn voor gewapend conflict of vervolging’. Omdat terugkeer naar het thuisland een direct gevaar voor hun leven is, zijn vluchtelingen onder internationale wetgeving erkend en beschermd. Deze wetgeving is opgenomen in het 1951 Vluchtelingenverdrag. Volgens de UNHCR komen 57 procent van alle huidige mensen op de vlucht uit enkel drie landen: Syrië, Afghanistan en Zuid- Soedan. Er zijn ongeveer 25,9 miljoen mensen wereldwijd op de vlucht, met vele miljoenen die asiel zoeken en binnenlands ontheemd zijn.

Wie is een binnenlands ontheemd persoon?

Binnenlands ontheemden (ook wel intern ontheemden genoemd) hebben hun huizen verlaten vanwege de angst voor oorlog, geweld of vervolging, maar zijn wel binnen hun thuisland gebleven. De binnenlands ontheemden dienen officieel te worden beschermd door hun thuisregering, zelfs als die regering de reden van hun ontheming is. Zo’n 41,3 miljoen mensen vallen onder de noemer binnenlands ontheemden.  

Waar zijn al deze termen ontstaan?

De bovenstaande definities zijn afgeleid van het 1951 Vluchtelingenverdrag. Dit verdrag biedt een heldere definitie van een vluchteling met de bijbehorende wettelijke bescherming, sociale rechten en verdere assistentie waar mensen op de vlucht in aanmerking voor komen onder het Verdrag van Genève. Het Verdrag vertelt ook welke landen hieraan gebonden zijn en daarmee de plicht hebben om mensen op de vlucht te beschermen en op te vangen. Momenteel hebben 145 landen het verdrag ondertekent en vallen onder het protocol.

Waarom zijn er zoveel gedwongen ontheemde mensen?

Er zijn verschillende redenen voor de stijging zoals oorlog, geweld of angst voor vervolging, maar ook hongersnood, armoede en natuurrampen. Klimaatverandering vormt steeds meer de kern van natuurrampen die weer leiden tot hongersnood en armoede waardoor mensen geen andere keuze hebben dan hun huis te verlaten.

Mensen zijn mensen zijn mensen zijn mensen..

Het is goed om helder te hebben wat we bedoelen met welk begrip en waar het vandaan komt. Maar het is ook goed om te blijven beseffen dat of we iemand nu een migrant, asielzoeker, vluchteling of ontheemde noemen: mensen  blijven gewoon mensen met hun eigen verhaal. Zo. Tot zover de stoomcursus. Nu is het tijd voor een break. Om meer te lezen over onze belofte om op te komen  voor mensen op de vlucht, kijk hier.